Itsasoak eta nabigazioak berebiziko garrantzia izan zuten Erromatar Inperioan Gipuzkoako kostaldeko biztanleen transformazioan eta bizimoduan.

Testu klasikoek eta arkeologiak aldaketen lekuko dira, besteak beste, itsasertzeko biztanleguneak eta erabilitako materialen, tekniken eta ontzi moten eraldaketa. Gaur egun Getaria dena, garai hartan, Kantauri itsasoaren ertzeko itsaslabar baten gainean zegoen herrixka bat zen, portu natural bikain batekin, ipar-mendebaldeko haize-uhartetxo batek babestua. Bertako biztanleak gure aroko lehen mendeetako inperiorik handienak garatutako itsas jardueren parte izan ziren.

Arrantzak berebiziko garrantzia zuen bertako biztanleen bizimoduan. Aldi berean, Bizkaiko Golkoko ekialdeko hiriek (Burdigala (Bordele), Lapurdum (Baiona), Oiasso (Irun) eta abarrek) ezarritako sare ekonomikoen barruan zegoen. Horren adierazgarri, hiri haietako Zarautz Jauregiko indusketetatik berreskuratutako erromatarren garaiko zeramiken zati garrantzitsu bat.

Inperioaren azken bi mendeetan, Bajoimperio izenez ezagutzen den aldian, izaera inperialeko egitura ekonomiko eta politikoak galdu ahala, Bizkaiko Golkoko ekialdeko sektoreko eskualde- eta eskualde-mailako sare ekonomiko eta politikoak indartu ziren. Indartze horrek berebiziko garrantzia izan zuen Inperioa amaitu ondoren Getariakoa bezalako komunitateen biziraupenerako.